Witkowo (pasożytniczo? mutualistycznie? komensalistycznie? symbiotycznie?, zagadnienia teoretyczne)

Przebieranie się w "żywiciela" w celach zacnych i wiadomych (póki co, a może i do końca) dla wtajemniczonych. Do sesji zdjęciowej nawet się ogoliłem.

***

Dziś w ramach kolejnych zajęć teoretycznych zapoznamy się z relacją pomiędzy pasożytnictwem, a mutualizmem. Czy tak naprawdę pasożytnictwo to pasożytnictwo?

Mutualizm i pasożytnictwo 

Symbioza czyli mutualizm.
Przykładem są porosty, które wykazują ścisłą symbiozę, mamy 2 grupy porostów:
a) Idiomorficzne: porosty w wyniku symbiozy mają nową formę, te porosty są przykładem ścisłego zespolenia się grzyba z glonem, należą tu porosty listkowate, krzaczkowate, skorupiaste;
b) Anidiomorficzna: nici glonu są luźno otoczone przez strzępki grzyba, są rozłożone równomiernie, należą to porosty galaretowate czy proszkowate.

Mikoryza, czyli współżycie grzyba z korzeniami roślin. Mikoryzy nie posiadają rośliny wodne i bagienne, mikoryza hamuje wzrost korzenia na długość. Korzeń ma postać maczugowatą. Mikoryza hamuje powstawanie włośników i przejmuje ich rolę; grzyby pobierają od swego partnera węglowodany, a rośliny od grzyba substancje odżywcze (sole mineralne) i budulcowe; mikoryza poprawia pobieranie przez rośliny związków pokarmowych w postaci azotanów i fosforanów – rośliny naczyniowe aktywnie wchłaniają fosforany i to szybciej niż pozwala na to dyfuzja przez glebę, w wyniku tego stężenie fosforanów w pobliżu korzeni maleje, strzępki grzyba rozciągają się na ogromną powierzchnię i ściągają fosfor, bo dyfuzja przez strzępki jest szybsza niż przez glebę; storczyki są pasożytami grzyba – są przez niego karmione, na przykład Neotia nidusavis i Corallorhiza trifida (storczyki heterotroficzne), nasiona storczyków mogą kiełkować tylko w przypadku mikoryzy z grzybem – jednak te grzyby nie są grzybami mikoryzowymi korzeni późniejszych dorosłych storczyków.

Mutualizm fakultatywny.
Przykładem są rośliny z rodziny motylkowatych, których korzenie weszły w symbiozę z bakteriami brodawkowymi; gdy rośliny rosną na glebach bogatych w azot, wtedy ich korzenie nie mają bakterii i brodawki się nie wykształcają. 

Pasożytnictwo.
Jest to skrajnie wyspecjalizowany układ symbiotyczny, wyróżnia się:
a) Półpasożyty – jemioła, która rośnie na topolach, sosnach, klonach, akacjach, jodłach, i innych gatunkach; kiedyś prawdopodobnie była epifitem, nie posiada korzeni, ale ma zielone liście, jednak nie może istnieć samodzielnie; odsysając sok ksylemowy gospodarza pobiera także metale ciężkie i magazynuje je w swoich tkankach w ilościach większych niż w glebie czy w gospodarzu, metale ciężkie pobiera także z powietrza w wyniku wymiany gazowej, dlatego jemiołę można wykorzystywać do badań nad zanieczyszczeniami środowiska;
b) Pasożyty całkowite – przykładem jest Orolanche flava roślina bez chlorofilu, bezzieleniowa, ze szczątkowymi liśćmi w postaci łusek, kiełkowanie nasion tej rośliny zachodzi tylko w bezpośrednim kontakcie z systemem korzeniowym gospodarza, na przykład z rośliną motylkowatą.

I uzupełniająco:

Symbioza – zjawisko ścisłego współżycia przynajmniej dwóch gatunków organizmów, które przynosi korzyść każdej ze stron (mutualizm) lub jednej, a drugiej nie szkodzi (komensalizm). Jednak często trudno ustalić dokładny bilans strat i zysków współżyjących organizmów. W klasycznej teorii symbiozy, zaproponowanej przez twórcę tego terminu Antona de Bary, zawiera się także pasożytnictwo. Jest to uzasadnione m.in. dlatego, że w niektórych układach charakter współżycia może zmieniać się w czasie i jeden z symbiontów może w pewnych okresach czerpać więcej korzyści, stając się pasożytem i doprowadzając do upośledzenia lub śmierci drugiego symbionta (organizmu żyjącego w symbiozie z innym).

Poszukiwałem w internecie więcej informacji na temat teorii symbiozy Antonego de Bary, ale na ten moment więcej nie znalazłem, przynajmniej po polsku. Następnym razem może będzie wpis w języku angielskim, hmm, zachęcające, nieprawdaż?

***

Fotorelacja.